“Dit boek schetst een nieuw perspectief door te laten zien hoe banken vertrouwen kunnen terugwinnen.” Dat stelt Herman Wijffels (ex-Rabobank) in zijn voorwoord van het boek Heartful Banking van Owen de Vries.

Oerfunctie

De auteur van het boek streeft ernaar dat de sector de eigen oerfunctie herontdekt en zich weer weer gaat richten op een diversiteit aan stakeholders (in plaats van alleen aandeelhouders). Daarvoor maakt hij een indeling naar drie soorten diensten: hoofd-, hart- en bijdiensten die moeten worden geleverd met oog voor particuliere klanten, bedrijven, omgeving en natuur.

Onderscheid met concurrenten

Nodig is dat banken niet alleen de klant centraal stellen, maar vooral een visie ontwikkelen op de rol die zij willen spelen voor klant, kapitaalverschaffer en samenleving. De Vries zet uiteen dat dit niet meevalt, gezien de problematiek waarin de sector verkeert: het overzicht op de eigen activiteiten is door de complexiteit verloren gegaan, daardoor wordt ook het onderscheid met concurrenten steeds moeilijker. Daarnaast zit de sector vastgesnoerd tussen een laag rendement, hoge targets en een onbetrouwbaar imago. En dan is er nog de verleiding de problematiek te onderschatten want voor de samenleving zijn de meeste banken ‘too big to fail’. Ze worden toch wel weer gered.

Zinvolle functie

Tegelijk vormt de sector een ‘scharnier in waardeketen’ van het economische verkeer. Een heel dankbare, zinvolle en uitdagende functie, die echter niet wordt vervuld omdat de sector is verzandt in wanpraktijken en een cultuur van hoogmoed.

Sectorcultuur

Het is de sectorcultuur die in het boek onvoldoende aan bod komt. Met veel goede bedoelingen wordt een grondige analyse gemaakt met bijdragen van gezaghebbende deskundigen. Het boek bevat interviews met onder meer ex-wetenschapper Arnold Heertje, ex-bankier Jan Kalff, ex-minister Rudolf de Korte, mvo-deskundige Willem Lageweg, journalist Joris Luyendijk en ex-Kamerlid Jan de Wit.

Drempels en valkuilen

Maar ook zij kraken geen harde noten. “De meeste geesten zitten wel weer in de fles”, zegt Kalff, zonder verdere onderbouwing. Alsof hij zijn oud-collega’s niet wil afvallen. De interviews hadden gericht moeten worden op drie hoofdvragen:

• hoe kunnen we zien of de sector weer de goede kant op gaat en wat is het eindresultaat daarvan?
• welke drempels en valkuilen moeten nog worden overwonnen?
• hoe moet dat gebeuren?

Woede en wantrouwen

Owen de Vries, auteur van Heartful Banking: “Banken hebben visie nodig op hun rol voor klant, kapitaalverschaffer en samenleving.”

Heeft Wijffels dan ongelijk? Nee, het boek schetst wel degelijk een perspectief naar een oplossing. Maar de urgentie ervan en de dilemma’s die ermee gepaard gaan komen niet uit de verf. Dat is noodzakelijk bij iedere verandering, zeker wanneer gedrag een belangrijke component daarvan is. Maar gedrag dat in de buitenwereld op woede en wantrouwen is gestuit, lijkt intern nog altijd te worden goedgepraat. De ongeschreven wetten van de sector moeten explicieter benoemd worden, anders blijven ze ‘geldig’.

In een eerder bericht op deze site staan de bestelgegevens van Heartful Banking.