Categorie archief: macht

Naar Nobel Geld, een expositie in Leeuwarden

Geplaatst op door Rob Visser

“Schoonheid verdrijft wreedheid” zegt een tekst in de kelder van het voormalige kantoor van ABN AMRO aan de Nieuweweg in Leeuwarden. Hier is nog tot 1 januari de expositie Naar Nobel Geld, een initiatief van de gepensioneerde ondernemer Jürgens Redczus. Hij wil zijn kinderen een wereld nalaten waarin ze als vrij mens kunnen leven. “Dat lukt niet zonder de financiële sector ingrijpend onder handen te nemen.”

Via edel naar nobel geld-uitsnede

Niemand meer meester of knecht

IMG_20181114_140205

Hij noemt zichzelf deontloog en zoekt naar een praktische uitwerking van ethische maatstaven. Redczus: “Zolang iemand waar ook ter wereld meester of knecht is, kunnen we niet spreken van een vrije mens en ook niet van een beschaving,” De beroemde kunstenares Ans Markus, voelde zich aangesproken door deze boodschap en besloot elders in het pand te exposeren. Deze werken maken deel uit van de schilderijencyclus ‘verborgen verdriet’ over mannen die een last meedragen waar de wereld geen weet van heeft.

Rente en privileges

Waar tegenwoordig bedrijven strijden om marktaandeel waren het vroeger vorsten die oorlog voerden om land. Redczus schetst hoe dat ging: “Ze hadden geen geld om huursoldaten te betalen, dat kregen ze te leen van rijke inwoners die daarvoor invloed eisten. De overheid had het geweldsmonopolie, dus de oorlog werd gevoerd uit naam van de vorst. Geld en geweld raakten verweven toen de rijken gingen profiteren het geldmonopolie. Valsemunterij werd volop bedreven, maar alleen als je arm was werd je daarvoor vervolgd.

En zo werd het geldsysteem omgeven met privileges en doordrenkt van rente. Ongeveer de helft van de consumentenprijs bestaat vandaag de dag uit rente die door de winkelier, tussenhandel en fabrikanten wordt betaald en in de prijs doorberekend.

Geen bank vraagt toestemming

Dat feodale verhoudingen ook nu nog steeds bestaan is onder meer te zien aan de wijze waarop banken opereren. Ze beweren dat ze eigenaar zijn geworden van het geld dat je inlegt en dat je alleen maar een vordering hebt voor dat bedrag. Redczus wil dat banken eerst persoonlijk aan hem toestemming vragen voordat zijn geld wordt gebruikt, voor welk doel dan ook. Omdat geen enkele bank dit toezegt heeft hij momenteel geen bankrekening, daarom werd hem geen uitkering toegekend en ook geen AOW.

Redczus-uitsnede

Jürgens Redczus: … koperen muntjes omsmelten tot een bevrijdingsklok …

Stuiveractie

Behalve de expositie leidt Redczus ook een project voor het inzamelen van koperen munten. “Veel mensen hebben nog stuivers en centen uit het tijdperk van de gulden liggen. Van de munten die we ontvangen wil ik een deel gebruiken om een koperen klok van te smelten, de rest dient om de klokkengieter te betalen. De gemeente heeft inmiddels een klokkenstoel gemaakt waarin de klok kan worden opgehangen, we zijn op de goede weg.”

Bevrijding

Meer waard dan goud-uitsnede

“De klokkenstoel is aangebracht in de naburige Blokhuispoort, het pand waar tijdens de bezetting een Huis van Bewaring was gevestigd waaruit in 1944 tientallen verzetstrijders konden ontsnappen dankzij een spectaculaire bevrijdingsactie. Indertijd was het afstaan van metaal verplicht omdat de Duitsers er wapens van smolten, nu gebeurt het vrijwillig en maken we een bevrijdingsklok.”

Edel geld

Doel van deze activiteiten is het versterken van de mienskip, het Friese woord voor gemeenschap. “Op dit moment is bijna alle geld onedel van aard omdat machtsverschillen worden vergroot. Bij lokale ruilsystemen is sprake van edel geld, er is nog steeds verschil tussen rijk en arm.”

Iedereen een nobelprijs

Vanaf het moment dat tarieven op tijd worden gebaseerd, betalen we allemaal een nobelprijs. “Lokale ondernemers kunnen daaraan meedoen, zij maken deel uit van de lokale gemeenschap. Grote bedrijven kunnen dat niet, zij krijgen dan ook geen klanten meer, hun rol raakt uitgespeeld. Dan is er geen ongelijkwaardigheid meer: iedereen krijgt elke dag evenveel tijd. En dat kan binnenkort ook echt: wil je een stuk kaas, betaal dan boer Gjalt Tjeerdsma uit Beetsterzwaag door te helpen bij het maken van kaas.”

Basisinkomen aan tijd

Zo blijft het ontvangen van de Nobelprijs (met hoofdletter) een heel bijzonder gebeuren, terwijl het betalen van een nobelprijs in de visie van Redczus voor iedereen is weggelegd. En daarmee is automatisch het veelbesproken basisinkomen ingevoerd. Zonder enige wetswijziging, zelfs zonder politiek compromis of andere vormen van gekonkel: iedereen krijgt per dag officieel 24 uur uitgekeerd, 365 dagen per jaar, onvoorwaardelijk.

Twee senen in gevel -betere kleur

Twee stenen in de gevel van het gebouw van de expositie vertellen dat het pand lang geleden al een financiële bestemming had.

 

Bezoek expositie

De expositie Naar Nobel Geld is nog tot 1 januari te bezoeken in het pand van Zienn, Nieuweweg 3 in Leeuwarden. De openingstijden zijn dagelijks van 10 tot 17u, behalve maandag (gesloten) en donderdag (tot 21u). Volgend jaar zijn locaties in Groningen, Beetsterzwaag en Ameland aan de beurt.

Welk doel heiligt financiële middelen?

Geplaatst op door Rob Visser

Geld in de bijrol, het nieuwe boek van Ad Broere

Door heroprichting van de Postbank ontstaat een nieuw soort nationale bank waar iedere burger een betaalrekening heeft. Dat is het pleidooi van econoom Ad Broere in zijn nieuwe boek Geld in de bijrol. In zijn visie fungeren private banken voortaan als tussenpersonen met bijzondere expertise op het gebied van financiering. Geen geld, lege zakken -uitsnede

Risiso’s afgewenteld

Als medewerker van een grote bank leerde Broere de financiële wereld van binnenuit kennen. Hij maakte mee hoe de traditionele rol van de bank steeds minder dienstverlenend werd. Er kwamen nieuwe financiële producten die zogenaamd heel slim waren. Maar dan vooral ten faveure van de bank zelf omdat exorbitante winsten werden binnengesluisd, terwijl de risico’s werden afgewenteld op klanten en samenleving.

Inspiratie schumacher

Tijdens zijn studie aan de Rijksuniversiteit Groningen verwonderde Broere zich over het rigidi mensbeeld van economen en hij liet zich inspireren door auteurs als Ernst Friedrich Schumacher en Anthony Sampson. De eerste schreef onder meer Hou het klein (Small is beautifull – economics as if people mattered) en de tweede verdiepte zich in de de politieke invloed van het Amerikaanse concern ITT. Het lijkt voorstelbaar dat iemand met een kritische en maatschappelijk verantwoorde houding het niet lang volhoudt bij een eenzijdig op materieel gewin gerichte bedrijfscultuur. Broere werd ondernemer en schrijver van diverse boeken over de financiële sector, waarvan Geld in de bijrol het laatste is. Het eerste exemplaar daarvan werd op 15 september in ontvangst genomen door acteur en activist George van Houts met wie Broere heeft samengewerkt in het bestuur van de stichting Ons Geld.

Prijsverschil

Broere beschrijft een aantal fenomenen die we om ons heen zien en waar we als consument ook van profiteren, zelfs al weten we dat niet. In Zeeland gevangen garnalen worden in Marokko gepeld en vervolgens weer teruggevlogen naar Nederland waar ze in het koelvak van de supermarkt te koop zijn. We beseffen blijkbaar niet dat het ten koste gaat van het milieu en de Nederlandse werkgelegenheid: als consument gaan we voor een dubbeltje prijsverschil al naar de concurrent.

Machtsmisbruik

Datzelfde fenomeen ook te zien in organisaties, bijvoorbeeld hoe de NAM omging met de veiligheid van Groningers in hun door aardbevingen getroffen huizen. Overal geven (financiële) belangen de doorslag, misschien nog wel het allermeest bij de Bank for International Settlements. Een mysterieuze bancaire instantie die niet door publieke organen wordt bewaakt en waar machtsmisbruik welig tiert.

Honger en hebzucht

Waar democratische controle ontbreekt ontstaat al gauw een sfeer van pakken wat je pakken kan. De gelegenheid maakt de dief, zeker waar de voordelen groot zijn en de kans dat je betrapt wordt klein. Dat dacht de Griekse regering ook toen ze fraudeerden met Europees geld waardoor de economie gesaneerd moest worden. Broere stelt dat het Griekse scenario voor ons niet ver weg is: overal waar machtshonger en hebzucht de overhand krijgen ontstaat een moment dat de zeepbel klapt en de economie op de rails moet worden gezet door financiers die alleen vanuit hun eigen belang opereren met keiharde eisen.

Weimar Republiek

Het zal niet de laatste keer zijn dat een crisis als in Griekenland uitbreekt en het was ook niet de eerste keer. Broere vergelijkt de situatie met de Weimar Republiek in Duitsland en de Amerikaanse economie kort voor de beurskrach van 1929.

Foxconn -uitnsedeEfficiencydruk

Wil de mensheid herhaling voorkomen, dan moeten we volgens hem leren meer liefdevol met geld om te gaan. Dat betekent: met meer compassie en door het aanpakken van oorzaken in plaats van symptomen. Een aangrijpend voorbeeld dat hij noemt is de Chinese technologieproducent Foxconn waar medewerkers wanhopig werden van de efficiencydruk. Ze maakten een eind aan hun leven door van het gebouw te springen. De cynische oplossing die Foxconn zocht is het aanbrengen van veiligheidsnetten rondom het gebouw, terwijl er niets werd gedaan aan het verbeteren van arbeidsomstandigheden.

Oogkleppen af

Op macro-economisch niveau vraagt dit om nieuwe hypotheses. De economische wetenschap moet de oogkleppen afzetten en erkennen dat markten niet perfect zijn, dat actoren niet volledig geïnformeerd zijn en niet rationeel handelen. Vernieuwende inzichten moeten bespreekbaar zijn, zoals het kwijtschelden van schulden. Dat is overigens helemaal niet nieuw, het werkte al onder de Sumerische vorsten. En het komt ook al voor in de bijbel: tijdens het joodse Jubeljaar werd de grond herverdeeld.

Geen alternatief

Helaas is het afzetten oogkleppen voor iedereen moeilijk, dus ook in de financiële wereld. Zo vindt DNB-president Klaas Knot dat er geen alternatief is voor het bestaande geldstelsel, zoals Shell beweerde dat er geen alternatief is voor fossiele brandstoffen. En banken houden er voorspellingen op na die zichzelf vervullen. Als ze de geldkraan dichtdraaien bij een bedrijf en het valt om, is de reactie: “Zie je wel dat het nodig was.”

Prijsstabiliteit en werkgelegenheid

De eerste stappen naar een meer liefdevol geldstelsel worden gezet met de de maatregelen die aan het begin van dit artikel worden genoemd. De Postbank nieuwe stijl fungeert niet alleen als bank waar iedere burger een betaalrekening heeft, maar registreert ook het eigendom van geld, zoals het Kadaster bij grond. Daarnaast bepleit Broere dat geldschepping onder coördinatie van de Centrale Bank gebeurt, in combinatie met belastingheffing. Op die manier kan de geldhoeveelheid anticyclisch worden aangestuurd, vanuit maatschappelijke belangen, zoals prijsstabiliteit en werkgelegenheid.

Inzichten en experiementen

Verder bevat het boek een inventarisatie van een groot aantal inzichten experimenten om het financiële systeem te vernieuwen, zoals

  • lokaal geld, waarmee impulsen worden gegeven aan de werkgelegenheid, de betrokkenheid van klanten en zekerheid over de herkomst van producten. Zoals is gebleken uit een experiment in de Oostenrijkse plaats Wörgl. Een bijzondere vorm van lokaal geld is de Ziny waar geldschepping plaatsvindt door het leveren van diensten aan de lokale gemeenschap
  • broodfondsen waarmee ondernemers hun risico op ziekte delen
  • een Pensioenbank die iedereen inzicht in de stand van zijn/haar pensioen
  • New Financial Forum, online platform voor een nieuwe financiële wereld.

Op zijn website Love made visible noemt Broere meer dan 700 initiatieven waarbij geld een bijrol speelt.

Gewenst en haalbaar

Portret Ad Broere

Ad Broere: veel kennis, ervaring en goede intenties. (foto: WantToKnow).

In het boek en in andere publicaties van Broere is te proeven dat hij beschikt over veel kennis, ervaring en goede intenties. Daarmee krijgt de lezer een breed palet aan inzichten voorgeschoteld over de wenselijkheid en de haalbaarheid van een nieuw financieel stelsel. Een krachtige structuur is niet de sterkste kant van het boek: observaties, analyses, uitgangspunten en oplossingen staan nogal eens door elkaar heen. Dit geeft een wat onrustig gevoel, alsof er geen eindconclusie is omdat er op de volgende pagina wellicht weer nieuwe feiten om de hoek komen. Het is overigens wel begrijpelijk voor een auteur met een diepgaande kennis van de materie en een holistische benadering, omdat het krachtenveld complex wordt. Daarnaast kan ik me voorstellen dat hij een sterk rechtvaardigheidsgevoel heeft dat al vaak is geconfronteerd met absurd en egoïstisch wangedrag bij organisaties waar hij zelf met veel loyaliteit werkzaam was.

Verslaafd aan verontwaardiging

Ook maatschappelijk ontbreekt het grotere plaatje. Het risicogedrag van bankiers heeft overeenkomsten met atleten die doping slikken en jonge automobilisten die na een uitgaansavond hun leven op het spel zetten. Voor de bestrijding ervan is naast een wettelijk kader ook psychologie nodig. De degeneratie waaraan de financiële sector ten prooi is gevallen heeft verder overeenkomsten met het inzetten van fakenieuws door politici voor hun campagne en het afglijden van kwaliteitsmedia tot oppervlakkige sensatiemachines. En dat alles zou ondenkbaar zijn als burgers er niet vatbaar voor waren, maar zij zijn juist wel verslaafd aan verontwaardiging over praktijken die in strijd lijken met hun belang op de korte termijn.

Bijrol

Wat overeind blijft is de stelling dat geen enkel aanvaardbaar doel financiële of andere middelen heiligt: geld komt een bijrol toe. De auteur levert onderbouwing en perspectief voor een zeer actuele en relevante maatschappelijke discussie.

=

Geld in de bijrol – op weg naar een menswaardige samenleving door Ad Broere, uitgeverij Humane Economy Publishing, 320 pagina’s, € 22. bestelgegevens

Omslag Geld in de bijrol -2

Niet bang voor de bank

Geplaatst op door Rob Visser

Ondernemers in zwaar weer worden heen en weer geslingerd tussen angst om bij de bank uit de gratie te raken, woede en onmacht. Een assertieve houding met oog voor eigen verantwoordelijkheid is de beste opstelling, zo blijkt uit het boek Bankripped – de slagers van de bank, van Theo Terdu. Is het advies ook bruikbaar voor particulieren en de relatie met hun bank?

Theo Terdu -uitsnede-2Persoonlijk leed

Terdu is onder meer bekend van optredens bij het tv-programma Business Class van Harry Mens. Hij noemt zichzelf troubleshooter voor ondernemers, daarbij gaat het onder meer om inzichten waardoor de relatie met de bank weer op de rails komt. Zijn ervaring begon eind jaren 80 toen het bedrijf van zijn vader in een crisis raakte, met als gevolg langdurige reddingspogingen en veel persoonlijk leed.

Grote bek

Banken zijn bij een crisis geneigd zich te verschuilen achter juridische procedures en met onvoldoende interesse voor het verhaal van de ondernemer hun zekerheden op te eisen. Ondernemers hebben de gewoonte zich zand in de ogen te laten strooien door accountants die een veel te optimistische begroting hebben opgesteld om daarna een gepeperde rekening te kunnen sturen. Helaas wordt de uitkomst van deza clash soms gedicteerd door banklieden met wat Terdu noemt: “Strak gekamde haren, moeilijke termen, maatpakken, dure auto’s en een grote bek.”

Eigen koers

Hoe begrijpelijk het het ook kan zijn om te verzinken in woede of slachtofferschap, dat brengt een oplossing natuurlijk niet dichterbij. Voor Terdu ligt die in een weloverwogen koers, die vrij is van de in het instinct bestaande neiging tot vlechten, vluchten of verstarren. Omdat je als ondernemer in een afhankelijkheidsrelatie met de bank zit, kun je je niet onttrekken aan de gestelde eisen. Wel kun je je eigen koers bewaken door open te staan voor nieuwe inzichten, te checken of die bij je passen en te laten zien wat je ermee doet.

Blijf jezelf

De meeste bezoekers van Verhuis je Geld zijn allang bezig afscheid te nemen van grote banken. Zij hebben in veel mindere mate een afhankelijkheidsrelatie dan ondernemers die zich in de tang voelen. Overeenkomst is het machtsverschil tussen bank en klant, in dat opzicht is de les van Terdu relevant:

  • blijf jezelf
  • kies voor acties die een gewenst resultaat dichterbij brengen (waak voor een terugval in vechten, vluchten of verstarren)
  • vertrouw erop dat dit lukt dankzij jouw inzet, ideeën en kwaliteiten. En dat geldt dan weer net zo goed voor de relatie met de bank als voor die met je baas, je partner, je kinderen, de groenteboer en wie je ook maar tegenkomt.

Omslag

De omslag van het boek is apart. Deze bevat geen beelden van een balans, ondernemer, bankgebouwen of -biljetten, maar een groot slagersmes met een enorme klodder bloed (omdat de auteur van dit blog een pacifist is, wordt de omslag niet geplaatst). De omslag is niet passend voor de titel omdat termen als slachting en marteling meestal niet terecht zijn, volgens Terdu.

OverlevingsinstinctMunten in strakke orde -uitsnede

Een verklaring voor de omslag zou kunnen zijn dat daarmee het overlevingsinstinct een impuls krijgt die aanzet tot kopen. Maar de moraal van het boek is dat het instinct niet in staat is tot verstandige beslissingen. En je moet er toch vanuit gaan dat Terdu zelf aankoop van zijn boek als een verstandige keuze beschouwt.

_

Bankripped – de slagers van de bank, door Theo Terdu € 14,95

‘Waarom wist ik dat niet?’

Geplaatst op door Rob Visser

Ons Geld confereert over de weg naar een nieuw geldstelsel

DSCI0954 -uitsnede met kleurcorrectieHet financiële systeem wordt nog steeds gekenmerkt door macht, eigenbelang en instabiliteit. Afgezien van een debat in de Tweede Kamer over een burgerinitiatief heeft actiegroep Ons Geld ogenschijnlijk nog weinig bereikt. Over de vraag welke denkbeelden en activiteiten tot hervorming kunnen leiden, belegde de organisatie op 18 juni een symposium in het DeLaMar Theater. Onder leiding van acteur George van Houts kwamen deskundigen en politici aan het woord.

Lily Tomlin Somebody

Boos en radeloos

Initiatiefnemer Luuk de Waal Malefijt van Ons Geld zag in 2002 een documentaire en realiseerde zich de enorme tekortkomingen van het geldstelsel: het is niet democratisch tot stand gekomen, het is niet eerlijk omdat er veel ongelijkheid is en het is niet stabiel. “Ik voelde me boos en radeloos, gelukkig zag ik een poster met een uitspraak van Lily Tomlin die weer perspectief gaf.  Ik stopte met mijn studie en kreeg ruzie bij mijn bijbaan, vanaf dat moment kon ik me volledig toeleggen op het geldsysteem.”

‘Goed dat er monsters zijn’

De weg naar de toekomst doet De Waal denken aan het boek Hero’s Journey van Joseph Campbell. “De scenario’s van veel beroemde films zijn gebaseerd op de verteltechniek die in dit boek wordt behandeld. Daarin bestaat ieder verhaal uit de interactie tussen een hoofdpersoon, een helper, een uitdaging en een beloning. De hoofdpersoon kan een individu zijn, maar ook de samenleving die monster tegenkomt. Het is goed dat er monsters zijn, anders zouden we ons vervelen en kunnen politici geen campagne voeren.”

Financieel geletterd

Ons Geld heeft ook educatieve activiteiten. Naast het bordspel Money Maker (zie het eerdere artikel op deze website) wordt ook materiaal ontwikkeld voor het basis- en voortgezet onderwijs. Jacqueline Haarsma van de organisatie: “Het Nibud stelt dat kinderen onvoldoende financieel geletterd zijn. Wij gaan zorgen dat docenten die hier wat aan willen doen daarvoor de instrumenten krijgen.”

Geld stroomt van arm naar rijk

Spreker Klaas van Egmond (onder meer verbonden aan Sustainable Finance Lab) ging in op de maatschappelijke noodzaak van vernieuwingen in de financiële sector: “Er wordt handel gedreven op basis van waarde, dus is een manier nodig voor het toekennen van waarde. De economie is ondergeschikt geraakt aan dat systeem, in plaats van omgekeerd, en momenteel staan de menselijke waarden daar weer onder. Besluiten worden in toenemende mate genomen op basis van financiële motieven en de bijbehorende machtspositie, waardoor steeds meer geld stroomt van arm naar rijk. Samen met toenemende complexiteit en falend toezicht, is het niet verwonderlijk dat steeds meer grote publieke belangen in private handen komen.”

‘Het kan niet anders’

Wie daar wat aan wil doen krijgt te horen dat het niet anders kan, want de overheid is niet te vertrouwen. Van Egmond: “Toch zijn het private krachten, zoals banken, die het systeem zodanig inrichten dat alle voordeel naar hen gaat. Dat is niet alleen onrechtvaardig en onethisch, het is ook schadelijk voor iedereen. Dit betekent niet dat er geen hoop is. DNB gaat verrassend constructief en open om met vernieuwende inzichten. Ze opereren in de geest van Thorbecke die zomaar uit het niets een democratische grondwet bedacht, op basis van drie principes:

  • mensen hebben rottige eigenschappen
  • dat gaat nog een tijdje zo door
  • we kunnen dit beteugelen.”

Geldschepping vanuit nutsfunctie

In een nieuw geldsysteem is een belangrijke rol weggelegd voor de virtuele euro, aldus Edgar Wortmann van Ons Geld. Dit is een digitale munteenheid die kan worden vergeleken met giraal geld, maar die opeisbaar is zonder dat een bank daar voorwaarden aan kan stellen. Wortmann: “Daarmee combineert de virtuele euro de voordelen van contant geld en bankgeld. Dit geeft de zekerheid dat geldschepping gebeurt vanuit een nutsfunctie met een wettelijke bevoegdheid en gestuurd door maatschappelijke behoefte. Invoering van de virtuele euro in de EU is snel mogelijk door de oprichting van een monetaire autoriteit die onafhankelijk is van particuliere banken en tevens los staat van de centrale bank.”

Wortmann met sheet (1) -uitsnede

Edgar Wortmann: “De virtuele euro combineert de voordelen van contant en bankgeld.”

Drie politici

Tot slot van het symposium was een forumdiscussie. Vertegenwoordigers van veel politieke partijen waren daarvoor uitgenodigd, maar er waren er slechts drie: Paul Tang van de PvdA, Renske Leijten van de SP en Ewald Engelen van de PvdD. Ook Antoinette Hertsenberg van het tv-programma Radar zat in het forum. Zij meldde dat de uitzending Schuldvraag van Radar Extra over de banken een zeldzaam groot aantal inhoudelijk reacties had opgeleverd. “Mensen vroegen verontwaardigd ‘Waarom wist ik dit niet?’ Helaas pakt de overheid het probleem niet bij de oorzaak aan en geeft de journalistiek weinig aandacht aan de standpunten van de diverse partijen.”

Forum met Leijten, Tang, Engelen, Hertsenberg (2).JPG

Het forum met vlnr: Renske Leijten (SP), Paul Tang (PvdA), Ewald Engelen (PvdD) en Antoinette Hertsenberg (Radar TV).

Halfslachtige aanpak

De bijdrage van Tang werd gekenmerkt door emotie. Zonder veel plannen liet hij weten zich te ergeren aan de halfslachtige aanpak van de financiële lobby en zich machteloos te voelen bij het gebrek aan vertrouwen in de overheid. Zo kwam hij heel oprecht over, terwijl hij consistent de genoemde machteloosheid uitstraalde. Hij was dan wel weer de spreker die na afloop het langst bleef napraten voor het toelichten van zijn mening.

Panama Papers

Leijten was vooral eerlijk. “Toen in april 2016 de Panama Papers uitkwamen dacht ik dat de sector eindelijk aangepakt zou worden, maar er is blijkbaar meer macht dan ik dacht in handen van degenen die belang hebben bij het negeren van maatschappelijke problemen. Ik ben nog maar drie maanden met deze materie bezig, dus ik weet er onvoldoende van om een stellige mening te kunnen hebben.”

‘Ze werken niet mee’

Deze laatste uitspraak deed Leijten zelfs twee keer. Dit riep de vraag op of de standpunten van Ons Geld misschien zodanig verschillen van het partijprogramma, dat ze dit niet voor een volle zaal wil toegeven. Daarnaast was ze evenmin vrij van machteloosheid: “De SP doet zijn best, het zijn de andere partijen die niet meewerken. De PVV-motie dat Nederland geen belastingparadijs mag worden genoemd omdat er een functionerend fiscaal systeem bestaat, is daardoor aangenomen.”

‘Falend toezicht’

Engelen was de meest felle forumdeelnemer. “Als de vragen die vandaag worden gesteld tien jaar geleden waren beantwoord, hadden we de financiële crisis kunnen voorkomen. De politiek praat over vluchtelingen, over de staatsschuld en de bedragen waarmee banken uit publiek geld gered moeten worden. Dat is absoluut niet de juiste discussie, het gaat om een economie die wordt aangejaagd door schulden, op basis van wangedrag van bankiers, onder falend toezicht van DNB.”

Vinger aan de pols

Na een dag vol betogen, soms monetair, maatschappelijk of machteloos, blijft de vraag hangen of de verlangde verandering tot stand gaat komen. Is er wat veranderd sinds twee jaar geleden DNB zei dat ze de vinger aan de pols van de geldschepping houden, terwijl de patiënt op de IC thuishoort? Dagvoorzitter Van Houts geeft hoop: “We hebben de voorstelling Door de Bank Genomen ook gespeeld bij DNB, met directeur Knot en commissaris Rinnooy Kan in het publiek. We vroegen na afloop of het verhaal herkenbaar was en het antwoord luidde bevestigend. Toen vroegen we waarom burgers dit niet verteld wordt. Het was lang stil en toen werd gezegd dat het niet de bedoeling was mensen ongerust te maken. Maar ik kan u verzekeren: er is nu meer transparantie.”

=VjG-commentaar

In dit commentaar benoemen we vanuit Verhuis je Geld enkele mogelijkheden die de burger heeft om de politiek en de financiële sector signalen te blijven geven van de gewenste verandering:

  • het verbod op de term belastingparadijs roept de vraag op wie dit handhaaft, wat de sanctie is en waarom artikel 7 van de Grondwet terzijde wordt geschoven. Voor wie zich aan het verbod wil houden kan een alternatieve term handig zijn. Omdat het woord denkbeeldig wordt weggepiept, kan dat alternatief zijn: belastingpiep

    Wordt belastingpiep, het legale alternatief
    voor belastingparadijs?

  • voor burgers en politici geldt: volg altijd je eigen normen, waarden en doelen. Gebruik het gedrag van anderen dus niet als excuus
  • maak bewuste keuzes voor bedrijven die jouw klandizie waard zijn, niet alleen op het gebied van voedsel, vervoer of energie, maar ook bij financiële diensten
  • lees kritisch de media en geef uiting aan je mening in een commentaar en in je berichten op sociale media
  • zorg dat je geïnformeerd blijft over onderwerpen die je relevant vindt, via websites die je vertrouwt. Bij Verhuis je Geld blijven we natuurlijk aanspreekbaar op een zorgvuldige en relevante berichtgeving, evenals de verbonden pagina’s op Facebook en Twitter van Mijn Geld Telt
  • als je je zorgen maakt over de kwaliteit van lucht, water en voedsel, de humaniteit van de zorg of de stabiliteit van het financiële systeem, stem dan niet op een partij die om electorale reden een koppeling maakt tussen moslims, vluchtelingen en misdaad.
Cartoon geld als geld

Cartoon van beeldverslaggever Margreet de Heer.

Naschrift

 

Ook de collega’s van Follow the Money doen verslag van het symposium.

3x VjG-kort: De invloed van geld

Geplaatst op door Rob Visser

_Worden banken butlers?

Ze zijn een schaduw op de muur, komen alleen als je wilt en doen dan precies wat nodig is. De aloude butler voor de elite verschijnt binnenkort in de vorm van een bank, met een dienstverlening voor iedereen. Dat staat in een rapport van KPMG over het fenomeen EVA, Enlightened Virtual Assitant.

butler-uitsnedeAanbestedingen

De voortschrijdende techniek (fintech) maakt het mogelijk om virtuele personal assistants te creëren, die gegevens opzoeken, verwerken, advies geven en transacties uitvoeren. De traditionele bankgebouwen gaan verdwijnen. Sommige bancaire producten zullen worden ingekocht door bankmerken die hun personeel de deur uit hebben gedaan en alleen nog aanbestedingen toekennen aan externe dienstverleners.
Lees meer in een bericht in AccountantWeek en het KPMG-rapport zelf (pdf).

_Hoe de geschiedenis zich herhaalt

De in het vorige bericht genoemde ontwikkeling mag voor de bankwereld desastreus uitpakken, voor de klant betekent dit gewoon een terugkeer naar de oude en vertrouwde bank. Een bank zoals een bank bedoeld is.

Zonder prestigeverlies

Een artikel op de Britse website Banking Technology suggereert dat er sprake zal zijn van systemen die kunnen opereren zonder misdragingen of bonussen. De organisatiecultuur hoeft niet te worden aangepast en er hoeven geen spindoctors te worden ingehuurd om wantoestanden te verbloemen. Het herstellen van blunders zal niet gepaard gaan met angst voor prestigeverlies, maar alleen met het herprogrammeren van de software.

_Invloed op aandelenkoers

Na de nominatie van Hillary Clinton is Bernie Sanders allerminst vleugellam bernie-sanders-uitsnedegeworden. Door een uitspraak van hem is de koers van een farmaceut met vijftien procent gedaald.

Omroep CNBC meldt dat Sanders hiervoor één enkele tweet nodig had over de prijs van een geneesmiddel voor leukemie. De betreffende tweet dateert van 14 oktober en staat hier.

Boek over voorstelling De Verleiders

Geplaatst op door Rob Visser

george-van-houts-uitsnede
Van wie is eigenlijk het geld op je betaalrekening? En wie beslist over de geldhoeveelheid? Het zijn vragen die toneelgroep De Verleiders tijdens voorstellingen van Door de Bank Genomen voorlegde aan het publiek. Dat vertoonde tekenen van verbazing bij de antwoorden, zo beschrijft acteur George van Houts in een boek dat onlangs uitkwam.

Redding van banken

Het boek begint met de geschiedenis van geld. Zo wordt beschreven hoe de koning van Engeland werd gered door banken die zijn oorlog konden financieren. Ze bedongen daarbij een machtspositie. Vandaag de dag is het omgekeerd: banken worden gered door de overheid. Al staat daar weinig tegenover en gebeurt het met geld dat ook weer van banken wordt geleend, tegen een commercieel tarief.

Geld is machtsmiddel

Vandaag de dag is schuld meer dan ooit een machtsmiddel. Burgers voelen zich gedwongen voor hun sociale status om bezittingen aan te schaffen en daarvoor leningen aan te gaan. Ze raken daarmee in een afhankelijke positie. Machthebbers hoeven geen geweld meer te gebruiken of ermee te dreigen, ze zijn door hun vordering onkwetsbaar geworden, in de ogen van ‘horigen’.

Geldschepping in publieke handen

Dijsselbloem-3, uitsMede onder invloed van de publieke opinie zijn kleine verbeteringen zichtbaar. Zo vergeleek een bankier De verleiders enkele jaren geleden met Jacobse en Van Es, twee karikaturale types van Van Kooten en De Bie. “Dat gebeurt nu niet meer”, zo verzekerde Van Houts de aanwezigen tijdens de presentatie van zijn boek. “Minister Dijsselbloem staat zelfs welwillend tegenover het idee om geldschepping in publieke handen te brengen. Al kan dat ook met de naderende verkiezingen te maken hebben.”

Macht en mysterie

Over politici bevat het boek een interessante uitspraak. “Ze zijn niet kwaadwillend. Het is erger: ze zijn onwetend.” Of kunnen ze de ernst van de praktijken die we als samenleving gaandeweg ontdekken moeilijk bevatten? Van de onvoorstelbaar brutale en kortzichtige machtswellust, zoals die blijkt uit de scène over Bijzonder beheer, waarover we op deze website al eerder berichtten. Tot en met de supergeheime BIS, Bank for International Settlements. Een instituut dat machtig en mysterieus is, TTIP in het kwadraat.

Ratio en emotie

Met dit boek levert Van Houts een zinvolle bijdrage aan de maatschappelijke discussie. Hij kraakt harde politieke en economische noten. Naast rationele informatie, komt ook de emotionele kant aan bod met beeldspraak, dialoog en oprechte verontwaardiging. Beide hersenhelften worden bediend, wat een voorwaarde is voor bewustwording en gedragsverandering. Als een onderwerp zo belangrijk is en de inhoud aansprekend en oprecht, dan is kritiek geven geen dankbare taak. Toch is dat de rol van een recensent, dus doe ik dat.

Geweld als uitlaatklep

In de eerste plaats stuit ik op de uitlating de kinkers uit de straten, terwijl enkele regels verder wordt gezegd dat er niet gepleit wordt voor geweld. Ik denk dat dreigen met geweld ook een vorm van geweld is. Natuurlijk kan geweld een uitlaatklep zijn voor de brede woede in de samenleving, het is ook begrijpelijk en authentiek.

Sympathie van het publiek

Tegelijk is geweld vooral een uiting van machteloosheid en daarmee maak je niet bepaald indruk op degenen die aan het roer staan. Daarnaast verlies je de sympathie van de twijfelaars in het publiek en je geeft de machthebbers een reden om te zeggen dat je door emoties wordt gedreven, dat je onredelijk bent. Bovendien geef je ze aanleiding om hard in te grijpen.

Geld en lobby

Daarnaast lijkt het erop dat de auteur heil ziet in beleid, in maatregelen die tot verbetering leiden. Maar er zijn nog veel meer sectoren waar met geld en lobby de politieke besluitvorming onevenredig zwaar onder druk wordt gezet. In de landbouw- en voedselindustrie worden stoffen gebruik die giftig en verslavend zijn, zoals suiker. De farmaceutische sector is doordrenkt van corruptie. Het onderwijs, waar een wereld te winnen is, loopt vast op een verstikkende cultuur. De bestrijding van criminaliteit is door de sterke hiërarchie verworden tot een blundermachine. De traditionele nieuwsmedia verliezen geloofwaardigheid, maar blijven vasthouden aan oude trucjes. En er zijn nog meer voorbeelden.

Uitroeien

De crisis speelt zich af op een dieper niveau en de gevolgen zijn breder dan de financiële wereld. Overal zijn dezelfde motieven en gedragingen te zien: ethische afwegingen en gezamenlijke belangen worden opzij gezet door een kleine elite die gefixeerd is op geld.  En passant zijn ze bezig met de systematische vernietiging van plantensoorten, diersoorten en hun leefgebieden. Omdat ze met dat geld op den duur geen drinkbaar water en geen schone lucht kunnen kopen, zijn ze dus bezig ook zichzelf uit te roeien. Hun kinderen zullen het evenmin overleven.

Ecologisch, sociaal en economisch

De oplossing ligt niet in een procentje zus, een verbod hier en een verplichting daar. Het gaat om fundamentele herbezinning op de rol die we als mensheid spelen in de leefomgeving: ecologisch, sociaal en economisch. Inzichten om onze instincten de goede kant op te sturen zijn te vinden bij etholoog Frans de Waal en de onlangs overleden hoogleraar bedrijfskunde Mauk Mulder. Zie ook een eerder bericht op deze website naar aanleiding van een artikel in De Correspondent en een blog van Ad Broere.

Bestelgegevensomslag-boek

Het boek Door de Bank Genomen is uitgekomen bij Uitgeverij Q en onder meer te bestellen bij Managementboek. Daarnaast is de toneelvoorstelling ook verfilmd. De volgende voorstelling van De Verleiders loopt vanaf begin oktober en heet Slikken en stikken.

=Zie ook de volgende artikelen op deze website:

Verstrengeling politiek met economie

Geplaatst op door Rob Visser

Verknoopt -uitsnedeDat regeringsbeleid steeds meer wordt gebaseerd op economische overwegingen komt door een sluipende verstrengeling van politieke en economische macht. Dat is de kern van het boek Het financiële regime (Der Souveränitätseffekt) van Joseph Vogl dat afgelopen week in Nederland uitkwam.

Opkomst van de VOC

De opkomst van de VOC in Nederland was het eerste symptoom van deze ontwikkeling, volgens de auteur. En het voorlopige resultaat is de huidige economische crisis. Als dat klopt is de groeiende macht van banken en multinationals dus geen recent probleem. Een symptoom is het wel – de oorzaak ligt dieper.

Crisispolitiek

Gevolg is dat publieke instanties niet langer worden bestuurd door de staat, maar  door een conglomeraat daarvan met internationale organisaties, centrale banken en private ondernemingen. Ongemerkt worden regeringstaken overgenomen door comités van experts, geïmproviseerde raden of informele syndicaten van politieke en economische spelers. “De crisispolitiek die zij vervolgens voeren, wordt slechts gelegitimeerd door noodzaak en uitzonderingstoestand”, zegt Vogl.

Ontbreken van publieke controle

Zo ontstaat een type macht dat zich onttrekt aan publieke controle zodat afwegingen en procedures zich moeilijk in kaart laten brengen. In het moderne geldwezen sluipt een politieke beslissingsmacht, los van de volkssoevereiniteit. De huidige economische crisis is geen bijwerking, maar een instrument voor het rechtvaardigen van machtsconcentratie.

Creditcard -uitsnedeGenomineerd

Het financiële regime werd al voor publicatie genomineerd voor de non-fictieprijs van de Leipziger Buchmesse.

__naschrift
In de week na publicatie van bovenstaand bericht werd Vogl geïnterviewd door De Groene. Eerder verscheen op Verhuis je geld dit artikel over financialisering.

Invloed van geld bij ASN op 8 juni

Geplaatst op door Rob Visser

KarTent, kartonnen kampeertent -uitsnede

Welke invloed heb je als consument met het geld dat je besteedt of investeert? Is het beter om te kiezen voor een kleine vernieuwer of voor een grote speler die een klein stapje zet? Daarover gaat de avond ASN Live, van ASN Bank, op 8 juni in Amersfoort. Een van de projecten die aan bod komt is een producent van kartonnen tenten (foto).

Eerlijke informatie

Spreekster Willemijn Verloop (oprichter van WarChild) gaat in op de vraag hoe ASN Bank invloed uitoefent op de financiële wereld. Ronald Duong, bekend van het tv-programma Keuringsdienst van Waarde, behandelt het belang van eerlijke informatie bij het maken van keuzes. En over de dilemma’s van journalisten bij het samenstellen van die informatie.

Ondersteuning

Daarnaast wordt gesproken over het platform van ASN Bank, Voor de Wereld van Morgen, en de samenwerking daarvan met Oneplanetcrowd bij crowdfunding. De bank zegt hiermee duurzame ideeën te willen ondersteunen “Door te helpen met kennis, tijd, geld, training, publiciteit en een veelzijdig netwerk.” Voorbeelden van deze initiatieven zijn: KarTent (recyclebare kartonnen festivaltenten) en VoorleesExpress (hulp aan kinderen met taalachterstand).

Aanmelding

De avond wordt opgeluisterd met een optreden van zangeres Nana Adjoa. Voor meer informatie en aanmeldingen inzake ASN Live klik hier.

Hoe komen banken aan hun macht?

Geplaatst op door Rob Visser
Grafiek daalt met gouden staven -uitsnedeDe machtspositie van banken is sterker geworden omdat hun prestaties anders berekend worden, zo betoogt De Correspondent. Nee, dat is gebeurd omdat banken een bankroet van de staat hebben voorkomen, in ruil voor macht. Zegt bankdeskundige Ad Broere in een van zijn blogs.

Waarom pikken we dit?

We moeten accepteren dat banken op kosten van de belastingbetaler worden gered omdat ze zo belangrijk zijn voor de economie, zo wordt gezegd. Maar die redenering kan niet rechtvaardigen dat excessieve beloning voor succesvolle deals bij individuen belanden, terwijl risico’s van mislukking worden afgewenteld op de gemeenschap. De vraag wordt dus steeds prangender: waarom pikken we dit als samenleving nog?

Toegevoegde waarde

Het artikel in De Correspondent stelt dat de toegevoegde waarde van banken heel moeilijk te bepalen is is omdat het verschil tussen inkoop en verkoop niet kan worden gemeten. Gevolg is dat de toegevoegde waarde van banken voor de economie in 2008 sterk kon stijgen, terwijl de sector in dat jaar met miljardensteun overeind moesten worden gehouden.

Machtselite

Broere stelt daar tegenover dat de oprichting van centrale banken gebeurde door een machtselite die nog steeds de touwtjes in handen houdt. Welbeschouwd is dit niet strijdig met de verklaring rond de statistische interpretatie van bankresultaten. Beide hypotheses wijzen  op een overheidscultuur die sterk loyaal is aan de financiële wereld. Een cultuur bestaat uit ongeschreven wetten die zelden bewust aanvaard en heroverwogen worden.

GewoonteSpiraal -uitsnede

Tenslotte kan het zijn dat de machtspositie van banken zichzelf in stand houdt. Bestaande machten hebben de gewoonte en de middelen om hun belangen veilig te stellen ten koste van degenen met minder macht.